साहित्यको वर्गीकरण गर्दा श्रव्य साहित्यअन्तर्गत गद्य र पद्य आउँछन् । गद्यलाई आख्यानात्मक गद्य र आख्यानेतर गद्य गरी दुई वर्गमा विभाजन गरिन्छ । त्यही आख्यानेतर गद्यअन्तर्गत निबन्ध विधा पर्दछ । गद्य अभिव्यक्तिमा सबैभन्दा खँदिलो, सबैभन्दा विचार प्रधान र सबैभन्दा सङ्गठित विधाका रूपमा निबन्धलाई लिने गरिन्छ । यसमा बाह्य घटना, पात्र, परिवेश आदिको भन्दा स्रष्टाको निजी विचार र दृष्टिकोणको विशेष भूमिका हुने गर्दछ । त्यसैले निबन्धलाई स्रष्टाको वैयक्तिक चिन्तन, दृष्टि र प्रस्तुतिसँग जोडेर हेर्ने गरिन्छ । यस लेखमा त्यही प्रभावकारी एवं नेपाली साहित्यमा मात्र नभएर विश्वसाहित्यमा नै अत्यन्त लोकप्रिय रहेको निबन्ध विधाका बारेमा सैद्धान्तिक तथा सिर्जनात्मक जानकारी प्रस्तुत गरिएको छ ।

Share to Facebook